W dobie kryzysu publicznej oświaty coraz popularniejsze stają się alternatywne formy nauczania. Prawdziwy boom przeżywają szkoły prywatne i społeczne, prezentujące nietradycyjne podejście do obowiązków szkolnych. Niektórzy rodzice idą o krok dalej i całkowicie rezygnują z posyłania dzieci do placówek oświatowych.
Na czym polega edukacja domowa?
Edukacja domowa (z ang. homeschooling) to rodzaj nauczania, w którym rodzice nie posyłają swoich dzieci do szkół (publicznych czy prywatnych), tylko uczą je w domu. W tym modelu to rodzic bierze całkowitą odpowiedzialność za edukację dziecka. Szkoła, do której formalnie zapisany jest uczeń, pełni rolę doradczą i kontrolną (dzieci zdają egzaminy organizowane przez placówkę na koniec roku szkolnego). Żeby nauczanie domowe było możliwe, w prawodawstwie muszą istnieć odpowiednie regulacje prawne, które różnią się w zależności od kraju. W Polsce homeschooling jest dopuszczalny od 1991 roku. W Niemczech, w Szwecji i na Litwie jest z kolei całkowicie zakazany. Edukacja domowa zyskała największą popularność w krajach anglojęzycznych, szczególnie w Stanach Zjednoczonych, gdzie w domu uczą się dwa miliony dzieci. Zanim pojawił się państwowy system edukacji, tylko nieliczni mogli sobie pozwolić na zatrudnienie wykwalifikowanego nauczyciela. Taka możliwość zarezerwowana była jedynie dla elity z najbogatszych warstw społecznych. Zdecydowana większość ludzi uczyła się w domu, pobierając nauki od członków rodziny, sąsiadów i każdego, kto posiadał użyteczną wiedzę. Dlaczego współcześnie, w dobie powszechnej i bezpłatnej edukacji szkolnej, tak wielu mieszkańców Zachodu decyduje się na homeschooling?
Homeschooling – zalety rozwiązania
Często słyszymy narzekanie dorosłych: „No i czego oni uczą w tych szkołach?”. Rozczarowanie poziomem nauczania i słabą organizacją pracy w państwowych placówkach jest jednym z głównych powodów podjęcia decyzji o homeschoolingu. Na domowe nauczanie decydują się też często osoby religijne, które nie chcą, aby szkoła wpajała dzieciom treści niezgodne z ich światopoglądem. Tak może się dziać zwłaszcza w przypadku edukacji seksualnej czy treści kontrowersyjnych z religijnego punktu widzenia. Edukacja domowa w naturalny sposób eliminuje również problem przemocy rówieśniczej w szkole. Pozytywnie wpływa także na więzi rodzinne. Zwolennicy nauczania domowego zwracają uwagę na szereg korzyści płynących z tego systemu. W homeschoolingu edukacja odbywa się w sposób bardziej naturalny niż w szkole, np. dzieci poznają nazwy roślin podczas przygotowywania obiadu, a w trakcie wycieczki za miasto dowiadują się informacji z dziedziny geografii. Można powiedzieć, że w domu nauka nigdy się nie kończy. Nie ma bowiem ścisłego podziału na lekcje i przerwy jak w placówkach szkolnych. W domu dziecko czuje się swobodniej i bezpieczniej, co sprzyja przyswajaniu wiedzy. Edukacja w domu może być bardziej zindywidualizowana – dostosowana do potrzeb i zainteresowań konkretnego ucznia. Jest też w niej dużo więcej miejsca na inicjatywę dziecka.
Edukacja domowa – minusy
Jedną z najbardziej problematycznych kwestii w edukacji domowej jest niewystarczająca socjalizacja młodej osoby. Dzieci mogą wprawdzie spotykać się z nauczanymi domowo rówieśnikami, ale te spotkania muszą być siłą rzeczy aranżowane przez dorosłych. Uczniowie w edukacji domowej pozbawieni są uczestnictwa w życiu towarzyskim klasy szkolnej, co jest pewnym zubożeniem rozwoju i może negatywnie rzutować na umiejętność nawiązywania i podtrzymywania relacji społecznych w życiu dorosłym. Należy też pamiętać, że nauczanie domowe wymaga ogromnego zaangażowania opiekunów – przynajmniej jeden rodzic musi zrezygnować z pracy zarobkowej i poświęcić się edukacji dzieci. Inną barierą mogą być niewystarczające kwalifikacje rodziców i szczególne potrzeby edukacyjne dziecka.
Edukacja domowa – czy warto?
Homeschooling jest ciekawą alternatywą dla tradycyjnej szkoły, choć z pewnością nie stanie się powszechnym sposobem nauczania. Ten model kształcenia i wychowania dziecka jest ogromnym wyzwaniem dla rodziców, ponieważ zmienia życie całej rodziny. Jeżeli jednak opiekunowie udźwigną wynikające z tego trudności, mogą liczyć na naprawdę imponujące rezultaty, które w masowej szkole pewnie nie byłyby możliwe do osiągnięcia.